In dit worker placementspel wil je altijd meer acties doen dan je kunt en er zijn vele wegen die naar de overwinning leiden. Maar de kunst is juist om uit de verschillende spelelementen een combinatie te kiezen die het beste bij jouw strategie past. Orléans verscheen voor het eerst in 2014 en in 2017 ontving het spel de Nederlandse Spellenprijs voor beste expert spel. Of dit spel na al die jaren nog steeds de moeite waard is, lees je in deze Orléans review.
Het verhaal
In de omgeving van het middeleeuwse Orléans stelt iedere speler zijn eigen gevolg samen bestaande uit boeren, handelaren, ridders, monniken… Je hebt je volgelingen en hun kwaliteiten hard nodig. Met o.a. handel, ambachten of wetenschap kun je je macht uitbreiden. Ridders zorgen ervoor dat je meer acties kunt uitvoeren en ze zijn ook nodig om handelsreizen te begeleiden. In het dorp kun je ambachtsmannen vinden die helpen bij de bouw van handelshuizen en gereedschap kunnen maken. Wetenschappers zijn belangrijk omdat zij wetenschappelijke vooruitgang boeken. Tenslotte kan het geen kwaad om actief te zijn in het klooster, want met hulp van monniken ben je minder aan het lot overgeleverd.
Old Orléans
Het spel speelt zich dus af in het Franse Orléans tijdens de middeleeuwen. Het artwork ziet er fraai en kleurrijk uit en de plattegronden op de speelborden lijken op kaarten uit die tijd, iets dat goed aansluit bij het thema. Verder zijn de symbolen overzichtelijk en is het duidelijk aangegeven wat een actie kost en doet. De fiches en tegels zijn van stevig karton en de speelstukken van hout.
Orléans bestaat in totaal uit 6 speelborden, 4 buidels, 72 houten speelstukken, 272 fiches en 40 tegels. Ondanks dit grote aantal spelmateriaal is het opzetten in zo’n 7 minuten gebeurd. Iedere speler krijgt een spelersset bestaande uit een zak, munten, houten speelstukken, speelbord en fiches. De spelersborden gaan op tafel en alle bijbehorende fiches en tegels worden er op geplaatst, alle munten gaan als gezamenlijke voorraad op tafel en het spel kan beginnen.
18 ronden
In Orléans probeer je de macht te krijgen in verschillende gebieden. Door productie, handel, ontwikkeling en inzet voor het algemeen belang kunnen goederen, munten en overwinningspunten worden verdiend. Het spel duurt in totaal 18 ronden en een ronde bestaat uit 7 fases die in volgorde worden afgehandeld.
- Zandloper
Met de zandlopertegels houd je de rondes bij. Aan het begin van iedere ronde wordt er een zandlopertegel open gedraaid. Iedere zandlopertegel heeft een gebeurtenis die van invloed is op de huidige ronde. - Volkstelling
Kijk op het boerenspoor wie de meeste en wie de minste boeren heeft. Degene met de minste boeren moet één munt betalen, degene met de meeste boeren ontvangt één munt. - Volgelingen
Iedere speler kijkt waar het blokje op zijn of haar ridderspoor staat en trekt blind het bijbehorende aantal personenfiches uit hun buidel. - Planning
Plaats de zojuist getrokken personenfiches op de markt op het speelbord. - Acties
Zet personenfiches vanuit de markt in bij de gebouwen op je speelbord. Liggen er bij een gebouw voldoende personenfiches, voer dan de bijbehorende actie uit. - Gebeurtenis
Handel de gebeurtenis op de zandlopertegel af. - Startspelerwissel
De huidige startspeler geeft het startspelerschild door aan de speler links van hem of haar.
In totaal zijn er 7 verschillende kleuren personenfiches. Deze fiches kun je tijdens een beurt inzetten op je speelbord. Afhankelijk van het gebouw waar je ze inzet, heb je twee of drie verschillende personenfiches in een specifieke kleur nodig. Heb je het juiste aantal fiches bij een gebouw ingezet, dan krijg je het voordeel dat bij dat gebouw hoort. Dit kan bijvoorbeeld zijn dat je op het boerenspoor een stapje vooruit gaat en zo kans maakt om aan het begin van de ronde een muntje te krijgen, of je gaat een stapje vooruit op het ridderspoor waardoor je een extra personenfiche mag trekken. Je kunt door het inzetten van je personenfiches ook goederen, munten en overwinningspunten verdienen. In totaal zijn er 10 verschillende plekken/gebouwen op je spelersbord waar je personenfiches kunt inzetten.
Tijdens het spel verzamel je meer personenfiches dan je in een beurt kunt gebruiken. Alle personenfiches die je hebt verzameld gaan je in buidel, maar je mag niet meer volgelingen uit je buidel trekken dan het ridderspoor aangeeft. Je weet daardoor nooit welke personenfiches je precies trekt en dus in die beurt kunt gebruiken.
Op deze manier wordt er doorgespeeld tot aan het einde van de 18e ronde. Hierna stopt het spel en vindt de eindtelling plaats. De volledige speluitleg lees je in de spelregels of bekijk de video hieronder. De spelregels bestaan uit 12 pagina’s en hebben mij ongeveer een half uur gekost om door te nemen. In de spelregels staat ook een solo-variant en variant voor gevorderden beschreven.
Keuzes maken
In Orléans draait het allemaal om goede planning, sterke tactiek en een vleug geluk. Er zijn meerdere ontwikkelsporen waarmee je voordelen en overwinningspunten kunt bemachtigen, maar je kunt ze niet allemaal ten volle benutten, je moet dus keuzes maken. Er is ook niet één route die je de grootste kans op de overwinning geeft, er zijn meerdere routes mogelijk, ieder met eigen voordelen. Welke route het beste is, dat hangt helemaal af van de omstandigheden. Wanneer je je op een specifiek ontwikkelspoor focust, dan moet je tijdens je beurt ook maar net de juiste personenfiches uit je buidel weten te trekken. Soms lukt dit, maar vaak ook niet. Dus zul je je tactiek moeten aanpassen en je fiches op een andere manier zo efficiënt mogelijk in moeten zetten. En hier komt ook het geluk om de hoek kijken. Doordat je de personenfiches blind uit je buidel trekt, weet je nooit welke fiches je precies krijgt, je kunt de pech hebben dat je juist net de fiches trekt die je niet nodig hebt. Maar helemaal vastlopen doe je nooit, je kunt bijna altijd je fiches wel ergens inzetten.
Iedere speler heeft zijn of haar eigen speelbord in Orléans en speelt voornamelijk zijn eigen spel. Maar je kunt wel degelijk invloed op elkaar uitoefenen. Er is bijvoorbeeld ook een gezamenlijk speelbord waar je personenfiches kunt inzetten en hierbij geldt, vol is vol. Ook is de voorraad personenfiches beperkt, zijn de fiches in een bepaalde kleur op, dan heb je pech. En ook op sommige ontwikkelsporen gaat het er om welke speler voor staat of wie als eerste een bepaald punt bereikt. Je hoeft gelukkig niet lang te wachten voordat je in actie mag komen in Orléans. Veel van de acties in de verschillende fases kunnen gelijktijdig door alles spelers worden uitgevoerd.
Voldoende tijd voor ontwikkeling
Je speelt Orléans met 2 tot en met 4 spelers, een potje duurt zo’n anderhalf uur en het spel is geschikt vanaf 12 jaar. Het spel is goed met twee spelers te spelen, maar hoe meer spelers er mee doen hoe uitdagender en leuker het wordt. Orléans is wel een spel waar je ruim de tijd voor moet nemen. Doordat het spel uit 18 ronden bestaat, geeft het je wel het gevoel de mogelijkheid te hebben om je goed te ontwikkelen. Sommige andere spellen in dit genre geven je het gevoel afgelopen te zijn wanneer je net lekker op gang komt. Het spel is niet ingewikkeld, maar er zijn best wel veel mogelijkheden en elementen om rekening mee te houden in het bepalen van je strategie. Heb je (enige) ervaring met worker placementspellen dan kom je hier snel genoeg uit en biedt het spel ruim voldoende uitdaging om interessant te zijn en te blijven. Maar ben je echt een casual speler, dan kan je beter eerst ervaring in het genre opdoen met bijvoorbeeld Agricola.
Conclusie
Orléans is een echt worker placmentspel met grabbag element. Een soort Hansa Teutonica meets Kwakzalvers. En wat mij betreft pakt deze combinatie goed uit. Er zijn veel routes die je naar de winst kunnen leiden en meestal is aan het einde van het spel pas duidelijk wie de uiteindelijke winnaar is. Doordat je je workers blind uit je buidel trekt, weet je van te voren niet op welke sporen je kunt ontwikkelen. Je moet dus snel kunnen schakelen om je tactiek af te stemmen op de actuele stand van zaken. Orléans is geen moeilijk spel, maar heeft wel veel mogelijkheden en opties. Voor de casual speler kan dit allemaal wat overweldigend zijn. Maar heb je (enige) ervaring in dit genre dan biedt het spel ruim voldoende uitdaging om nog lang interessant te blijven. En mocht je toch behoefte aan meer uitdaging krijgen, dan zijn er verschillende uitbreidingen verkrijgbaar. Ben je op zoek naar een tactisch worker placementspel waarbij je het gevoel hebt daadwerkelijk jezelf te kunnen ontwikkelen, haal dan zeker Orléans in huis!
