De 18e en 19e eeuw waren een tijd van ongekende economische groei, waarin visionaire ondernemers het landschap van Engeland voorgoed veranderden. Fabrieken rezen op uit de grond, kanalen en spoorwegen verbonden handelssteden en kolenmijnen dreven de vooruitgang aan. Brass: Birmingham neemt je mee naar het hart van deze industriƫle revolutie en daagt je uit om je eigen imperium op te bouwen in een wereld vol concurrentie, innovatie en slimme handelsstrategieƫn.
Dit strategische bordspel, ontworpen door Martin Wallace, is een opvolger van Brass: Lancashire en wordt door velen beschouwd als een van de beste economische spellen ooit gemaakt. Met diepgaande spelmechanieken, prachtige vormgeving en een hoog interactieniveau biedt Brass: Birmingham een meeslepende ervaring waarin elke beslissing telt.
Maar is dit spel iets voor jou? In deze review neem ik je mee door het thema, de spelmechanieken en de speleigenschappen van Brass: Birmingham. Ik vertel je hoe het spel eruitziet, hoe je het speelt, en voor wie dit spel echt een aanrader is. Bereid je voor op een reis naar de stoomgedreven economie van de 19e eeuw en ontdek of jij de meest invloedrijke ondernemer van de industriƫle revolutie kunt worden.
Het verhaal
De lucht is zwaar van de rook die opstijgt uit de talloze fabrieken van Birmingham. Stoomfluiten loeien, de schoorstenen spuwen zwarte rook en langs de kanalen varen beladen schepen die katoen, kolen en ijzer vervoeren naar de hongerige machines van een nieuw tijdperk. Dit is de wereld van Brass: Birmingham, een spel waarin je als ondernemer je weg moet vinden door de economische chaos en innovaties van de Industriƫle Revolutie.
Je begint bescheiden, met slechts een paar contacten en een handvol industrieƫn die in opkomst zijn. Maar al snel realiseer je je dat overleven niet genoeg is; je moet groeien. Je investeert in kolenmijnen om je fabrieken draaiende te houden, legt kanalen aan om je handelsroutes te optimaliseren en bouwt brouwerijen om de dorstige arbeiders tevreden te stellen. Geld is schaars en een lening bij de bank is soms de enige manier om de volgende stap te zetten. Maar let op: de schulden zullen je inkomsten drukken, en als je niet vooruit denkt, kan je imperium instorten voordat het goed en wel begonnen is.
De tijd tikt door en de wereld verandert. Waar eerst kanalen de levensader waren van de handel, neemt de spoorweg het over. De oude waterwegen raken in verval en ondernemers die hun infrastructuur niet op tijd moderniseren, worden weggeconcurreerd door visionairs die de kracht van de stoommachine omarmen. Je ziet hoe steden floreren dankzij je investeringen en hoe concurrenten proberen hun eigen netwerk uit te bouwen, soms ten koste van jouw zorgvuldig geplande industrieƫn.
En dan, na jaren van bouwen, uitbreiden en balanceren tussen innovatie en kosten, breekt het moment van de waarheid aan. Wie heeft zijn imperium het beste weten uit te bouwen? Wie heeft de meeste invloed op deze nieuwe industriƫle wereld? De telling begint, de laatste kolen worden verstookt, de laatste handelsroutes geƫvalueerd. Als het stof neerdaalt en de winsten worden geteld, besef je: Brass: Birmingham is meer dan een spel. Het is een reis door de meest turbulente tijd van economische groei, een verhaal van ondernemerszin, concurrentie en slimme strategische keuzes.
De industrie zal doorgaan. De wereld zal blijven veranderen. Maar ƩƩn ding is zeker: in de geschiedenisboeken van de Industriƫle Revolutie zal alleen de meest vooruitdenkende ondernemer als winnaar overblijven.

Hoe ziet het spel er uit
Wanneer je Brass: Birmingham op tafel legt, lijkt het alsof je een stap terug in de tijd zet, naar een periode waarin stoommachines het landschap domineerden en ondernemers vochten om hun plaats in een snel veranderende wereld. De visuele stijl van het spel is donker en sfeervol, doordrenkt met de ruwe, rokerige esthetiek van de industriƫle revolutie.
Het speelbord ontvouwt zich als een gedetailleerde kaart van de West Midlands, met steden als Birmingham, Coventry en Wolverhampton als knooppunten van handel en innovatie. De bruintinten, roestige kleuren en nevelige achtergronden roepen het gevoel op van een tijd waarin de lucht zwaar was van steenkoolrook en de economie werd aangedreven door brute efficiƫntie en vooruitgang.
De kaarten en fiches versterken deze sfeer door iconische fabrieken, transportlijnen en grondstoffen te tonen, alsof je daadwerkelijk bezig bent met het bouwen van een industrieel imperium. Elk detail, van de zorgvuldig ontworpen tokens tot de metalen munten in de Deluxe Edition, draagt bij aan de illusie dat je handelt met echt historisch kapitaal.
Maar wat Brass: Birmingham echt bijzonder maakt, is hoe diep het thema verweven zit in zowel de spelmechanieken als het ontwerp. Dit is geen oppervlakkige historische setting die losstaat van het spelverloop ā het is een naadloze simulatie van de economische dynamiek van de industriĆ«le revolutie. Het spel voelt niet als een droge geschiedenisles, maar als een levendige herbeleving van een cruciale periode in de menselijke vooruitgang. Je neemt geen pionnen ter hand, maar de toekomst van een industriĆ«le grootmacht.

Het spel opzetten
Voordat je kunt beginnen met bouwen, handelen en strategiseren in de industriƫle revolutie, moet je het spel op de juiste manier opzetten. Dit zijn de stappen om het speelbord en de spelers klaar te maken voor de strijd om economisch succes.
1. Het Speelbord Klaarleggen
- Kies de kant van het bord: Je kunt spelen op de dagkant of de nachtkant. Dit is puur cosmetisch en heeft geen invloed op de gameplay.
- Plaats de Merchant Tiles: Schud de Merchant Tiles en plaats ze open op de daarvoor bestemde locaties aan de rand van het bord. Het aantal tiles dat je gebruikt, hangt af van het aantal spelers. In een 2-spelerspel worden bijvoorbeeld de Merchant Tiles van Warrington en Nottingham niet gebruikt.
- Voorbereiding van markten:
- Plaats Ć©Ć©n bierflesje op elk bier-vraagteken bij de Merchant Tiles.
- Vul de Kolenmarkt met zwarte kolenblokjes, waarbij het goedkoopste vakje leeg blijft.
- Vul de IJzermarkt met oranje ijzerblokjes, waarbij de twee goedkoopste vakjes leeg blijven.
- Algemene voorraad: Leg de resterende kolen, ijzer, bier en geld naast het bord. Deze vormen de algemene voorraad.
2. De Spelers Voorbereiden
Iedere speler neemt de volgende onderdelen in zijn of haar kleur:
- Een spelersbord waarop industrieƫn en inkomsten worden bijgehouden.
- Een karaktertegel, die bepaalt in welke volgorde spelers aan de beurt zijn.
- Alle bijbehorende Link Tiles om kanalen en spoorwegen aan te leggen.
- Alle Industrie Tiles (fabrieken, kolenmijnen, ijzerwerken, pottenbakkerijen, fabrieken en brouwerijen). Deze stapel je op de juiste plekken op je spelersbord, met de zwarte bovenkant naar beneden.
- Een Inkomensmarker, die je op de “10” op het inkomstenbord plaatst.
- Een VP-marker, die je op 0 zet op het scorespoor.
- Startgeld: Iedere speler ontvangt Ā£17 van de bank.
3. De Kaarten en Startvolgorde
- De kaarten schudden:
- Sorteer de Wild Industry en Wild Location kaarten en leg ze apart.
- Schud de overige Locatie- en Industriekaarten en leg ze gedekt als trekstapel neer.
- Handkaarten uitdelen: Iedere speler ontvangt 8 kaarten van de trekstapel.
- Extra kaart trekken: Elke speler trekt Ć©Ć©n extra kaart en legt deze gesloten als start van hun persoonlijke aflegstapel.
- Startvolgorde bepalen: Schud de karaktertegels en leg ze willekeurig op de Turn Order Track. Dit bepaalt wie als eerste speelt.
Je bent nu klaar om het spel te beginnen.

Het spel spelen
Brass: Birmingham wordt gespeeld over twee tijdperken:
- De Kanaalperiode (1770-1830) ā Spelers bouwen industrieĆ«n en verbinden steden met kanalen.
- De Spoorperiode (1830-1870) ā De kanalen verdwijnen grotendeels, en spoorwegen worden de dominante vorm van transport.
Het doel van het spel is om aan het einde van de Spoorperiode de meeste Overwinningspunten (VPs) te hebben. Deze worden verdiend door industrieƫn te bouwen en te activeren, handelsroutes te ontwikkelen en slim te investeren in productie en transport.
1. Rondeverloop
Elke speler krijgt per beurt twee acties (behalve in de allereerste ronde, waarin spelers slechts Ć©Ć©n actie uitvoeren). Voor elke actie moet je een kaart uit je hand afleggen.
Mogelijke acties:
š¹ Bouwen ā Plaats een industrie in een stad door een passende kaart te spelen en de kosten te betalen.
š¹ Netwerk uitbreiden ā Voeg kanalen (Kanaalperiode) of spoorwegen (Spoorperiode) toe aan je netwerk.
š¹ Ontwikkelen ā Verwijder industrieĆ«n van je spelersbord om toegang te krijgen tot betere versies.
š¹ Verkopen ā Flip een katoenfabriek, fabriek of pottenbakkerij door een product te leveren aan een markt en (indien nodig) bier te verbruiken.
š¹ Lening nemen ā Ontvang Ā£30, maar je inkomsten dalen met drie niveaus.
š¹ Scouten ā Verwijder twee kaarten uit je hand om een Wild Industry en een Wild Location kaart te ontvangen.
Aan het einde van een ronde worden de uitgegeven geldbedragen gebruikt om de beurtvolgorde voor de volgende ronde te bepalen: de speler die het minste geld heeft uitgegeven, gaat als eerste in de volgende ronde.
2. Industrieƫn en Grondstoffen
Je kunt verschillende industrieƫn bouwen en beheren:
- Kolenmijnen en IJzerwerken ā Leveren steenkool en ijzer voor andere industrieĆ«n en infrastructuur.
- Katoenfabrieken, Pottenbakkerijen en Fabrieken ā Produceren goederen die je moet verkopen aan markten.
- Brouwerijen ā Leveren bier, wat nodig is om goederen te verkopen en extra transport uit te voeren in de Spoorperiode.
Om industrieƫn te activeren en te gebruiken, moet je zorgen dat er voldoende kolen, ijzer en bier beschikbaar is.
3. Tijdperkovergangen en Scoren
š¹ Einde van de Kanaalperiode:
- Alle niveau 1 industrieƫn op het bord worden verwijderd.
- Spelers scoren punten voor hun industrieƫn en kanalen.
- Bier bij Merchant Tiles wordt aangevuld.
- Spelers schudden hun aflegstapels om een nieuwe trekstapel te maken.
š¹ Einde van de Spoorperiode (en het spel):
- Spelers scoren punten voor hun industrieƫn en spoorwegen.
- De speler met de meeste punten wint!
Tiebreakers worden bepaald door inkomen en vervolgens door overgebleven geld.
4. Belangrijke Strategieƫn
- Neem op tijd een lening ā Geld is essentieel om te groeien; een lagere inkomstenpositie is meestal geen ramp.
- Denk vooruit aan de Spoorperiode ā Kanalen verdwijnen na de eerste fase, dus plan je netwerk goed.
- Gebruik industrieĆ«n van anderen slim ā Soms is het voordeliger om de kolen of bier van een tegenstander te verbruiken dan zelf een industrie te bouwen.
- Flipped industrieĆ«n zijn cruciaal ā Alleen industrieĆ«n die geactiveerd zijn (geflipt) scoren punten aan het einde van een tijdperk.
De volledige uitleg lees je in de spelregels. Deze beslaan 12 paginaās en hebben mij ongeveer 20 minuten gekost om door te nemen. Of bekijk de video met speluitleg hieronder.
Speleigenschappen
In Brass: Birmingham is er geen ruimte voor impulsieve beslissingen. Van het plannen van je netwerk tot het bepalen van de beste industrieĆ«n om te bouwen ā elke keuze heeft consequenties die zich in de loop van het spel opstapelen. Je moet vooruitdenken: hoe zorg je ervoor dat je aan het einde van de Spoorperiode nog steeds winstgevende industrieĆ«n hebt? Wanneer neem je een lening om groei te versnellen, en wanneer wacht je om niet te veel van je inkomen op te offeren?
Bovendien is het niet voldoende om alleen jouw strategie te perfectioneren; je moet constant inspelen op de keuzes van je tegenstanders. Wie bouwt er een kolenmijn die jij voordelig kunt gebruiken? Welke stad raakt snel vol? En hoe zorg je ervoor dat jij de cruciale handelsroutes claimt voordat een ander dat doet? Dit spel beloont spelers die slim plannen, zich aanpassen aan veranderende omstandigheden en hun concurrenten een stap voor blijven.
Geluksfactor: Kansen Creƫren in een Voorspelbare Wereld
Hoewel er een willekeurige factor zit in de kaarten die je trekt, voelt Brass: Birmingham nooit als een spel waarin geluk de doorslag geeft. De kaarten bepalen waar je mag bouwen, maar door slim te scouten en te ontwikkelen, houd je altijd controle over je strategie. Ook de fluctuaties in de markt ā bijvoorbeeld de vraag naar kolen en ijzer ā worden grotendeels bepaald door de acties van spelers. Hierdoor voelt het spel eerlijk en strategisch, zonder dat willekeurige pech je volledig kan uitschakelen.
Interactie: Slim Samenspel en Harde Concurrentie
Waar sommige eurogames spelers in hun eigen economische bubbel laten werken, is Brass: Birmingham een spel waarin je elkaar constant beĆÆnvloedt. Je concurreert om de beste locaties, de waardevolste industrieĆ«n en de meest efficiĆ«nte transportlijnen. Soms maak je handig gebruik van andermans infrastructuur ā een tegenstander bouwt een brouwerij, en jij verbruikt de laatste biervaten om je goederen te verkopen voordat hij dat kan doen. Andere keren moet je actief blokkeren ā je pakt een cruciale spoorverbinding of vult een stad met jouw industrieĆ«n zodat anderen geen ruimte meer hebben.
Deze balans tussen samenwerking en sabotage zorgt voor een dynamisch spel waarin je altijd betrokken blijft. Zelfs als je niet aan de beurt bent, moet je alert blijven op de ontwikkelingen op het bord.
Herspeelbaarheid: Elke Partij Voelt Uniek
Geen twee potjes Brass: Birmingham zijn hetzelfde. Elke keer worden de industrieĆ«n anders opgebouwd, de transportlijnen veranderen en spelers proberen nieuwe strategieĆ«n uit. Soms richt je je op een vroege dominantie in bierproductie, andere keren zet je vol in op de zware industrie. Daarnaast zorgen de veranderende markten ervoor dat je flexibel moet blijven ā een strategie die in het ene spel succesvol was, kan in het volgende spel compleet instorten door andere marktomstandigheden of agressieve tegenstanders.

Voor wie is dit spel
Niet elk bordspel is voor iedereen weggelegd, en dat geldt zeker voor Brass: Birmingham. Dit is geen spel dat je even snel op tafel legt voor een luchtig potje. Dit is een spel voor denkers, planners en liefhebbers van economische strategieƫn. Een spel waarin elke beslissing telt en waar succes wordt bepaald door slimme planning en goed inspelen op je tegenstanders. Maar wie zal er echt van genieten?
Brass: Birmingham is op zijn best bij spelers die houden van uitdagende eurogames waarin lange-termijnstrategie en economische optimalisatie centraal staan. Dit is een spel waarin je vooruit moet denken, waarbij je jouw infrastructuur en industrieĆ«n slim opbouwt en waarbij je timing van cruciaal belang is. Een lening nemen kan noodzakelijk zijn, maar wanneer doe je dat zonder je inkomsten te hard te laten dalen? Een kolenmijn bouwen lijkt een slimme zet, maar wat als een tegenstander sneller is en jij straks afhankelijk bent van zijn voorraad? Dit zijn de strategische dilemmaās die dit spel zo boeiend maken.
Voor spelers die houden van diepgaande strategische uitdagingen zoals Terraforming Mars, Great Western Trail of Age of Steam, is Brass: Birmingham een must-play. Het vraagt om analytisch denken, het vermogen om je aan te passen en een goed oog voor hoe de economie zich ontwikkelt. Dit is geen solitair optimalisatiespel waarin je rustig je eigen tableau bouwt, maar een competitieve strijd waarin je continu je tegenstanders in de gaten moet houden.
De interactie tussen spelers is groot, maar op een subtiele manier. Je kunt elkaar niet direct aanvallen, maar je kunt wel industrieƫn claimen voordat een ander dat doet, belangrijke handelsroutes blokkeren of slim profiteren van de investeringen van je concurrenten. Soms helpt een tegenstander je onbewust door een kolenmijn of brouwerij te bouwen die jij perfect kunt benutten, maar vaak is het een race om de meest waardevolle posities.
Omdat het spel veel vraagt van zijn spelers, komt het het beste tot zijn recht in strategische spelavonden waarin iedereen zin heeft om de hersenen flink aan het werk te zetten. Dit is geen spel voor jonge of onervaren spelers, en zeker geen spel dat je even snel tussen andere spellen door speelt. De gemiddelde speelduur ligt tussen de 2 en 3 uur, afhankelijk van hoe ervaren de spelers zijn. Maar voor wie zich hierin verdiept, biedt het spel een van de meest bevredigende economische strategie-ervaringen in de bordspelwereld.
Qua spelersaantallen werkt Brass: Birmingham het beste met 3 of 4 spelers. Bij drie spelers is er een mooie balans tussen concurrentie en ruimte voor eigen strategieƫn. Bij vier spelers is het spel op zijn meest interactief en uitdagend, omdat industrieƫn sneller worden opgekocht en handelsroutes schaarser worden. Met 2 spelers is het spel nog steeds goed speelbaar, maar minder dynamisch, omdat de economie trager beweegt en er minder concurrentie is om de beste industrieplekken.
Conclusie
Brass: Birmingham is een indrukwekkend bordspel dat de industriƫle revolutie niet alleen tot leven brengt in thema en sfeer, maar ook in zijn diepgaande spelmechanieken. Het is een spel voor liefhebbers van strategische eurogames, waarin economische planning, infrastructuurbeheer en slimme concurrentie de sleutel tot succes vormen.
Het spel weet op meesterlijke wijze een historisch tijdperk te vangen, zowel visueel als mechanisch. Van de rokerige fabrieken en drukke handelsroutes tot de onvoorspelbare marktontwikkelingen ā alles draagt bij aan de beleving dat je een industrieel imperium aan het opbouwen bent. De interactie tussen spelers is sterk, zonder dat het spel direct confronterend wordt. Je kunt elkaar slim dwarszitten door de beste industrieplekken of handelsroutes te claimen, maar je kunt ook gebruik maken van de investeringen van anderen om je eigen strategie te versterken.
Waar Brass: Birmingham echt in uitblinkt, is de diepgang en herspeelbaarheid. Geen twee potjes zijn hetzelfde, dankzij de wisselende markt, de dynamiek tussen spelers en de vele mogelijke strategieƫn. Hoewel het spel een hoge instapdrempel heeft en minder geschikt is voor beginnende spelers, biedt het voor ervaren bordspelers een van de meest bevredigende en uitdagende spelervaringen die er zijn.
Is dit spel iets voor jou? Als je houdt van economische optimalisatie, slimme lange-termijnplanning en een gezonde dosis competitie, dan is Brass: Birmingham een must-play. Speel het met 3 of 4 spelers voor de beste ervaring en bereid je voor op een intense strijd om de industriĆ«le macht. Dit is geen spel waarin geluk de doorslag geeft ā alleen de meest vooruitdenkende ondernemer zal overwinnen.
Brass: Birmingham vs. Brass: Lancashire ā Wat zijn de verschillen?
BeideĀ Brass-spellen nemen je mee naar de hoogtijdagen van de industriĆ«le revolutie in Engeland en dagen je uit om als ondernemer een industrieel imperium op te bouwen. Maar ondanks de gedeelde basis ā het bouwen van industrieĆ«n, het aanleggen van transportnetwerken en het slim inspelen op de markt ā spelenĀ Brass: BirminghamĀ enĀ Brass: LancashireĀ verrassend anders. Waar het ene spel draait om pure efficiĆ«ntie en planning, biedt het andere meer dynamiek en strategische flexibiliteit.

