Voor veel spelliefhebbers is Catan een klassieker die ooit de liefde voor bordspellen heeft aangewakkerd. De combinatie van strategisch bouwen, tactisch handelen en een vleugje geluk maakt het een spel dat je gemakkelijk op tafel legt — en waarin je altijd nét iets slimmer probeert te zijn dan je medespelers. Maar wat als je toe bent aan meer? Meer diepgang, meer keuzes, meer spanning?
Dan is Catan: Steden en Ridders misschien precies wat je zoekt.
In deze review neem ik je mee in wat deze uitbreiding toevoegt aan het basisspel. Wat is het thema? Hoe ziet het spel eruit? Hoe werkt het precies — en vooral: voor wie is het bedoeld? Verwacht geen overdreven enthousiasme, maar een eerlijke blik op een uitbreiding die Catan een heel nieuw karakter geeft.
Het lot van Catan ligt in jouw handen
Stel je voor: je staat aan het hoofd van een groeiende stadstaat op het eiland Catan. De economie bloeit, de steden verrijzen, en de handel stroomt rijkelijk. Maar terwijl de bevolking groeit en de luxe toeneemt, komt er gevaar van buiten de grenzen — donkere zeilen aan de horizon. De barbaren zijn onderweg. En ze komen niet om te onderhandelen.
Catan: Steden en Ridders tilt het bekende kolonisatieverhaal van het basisspel naar een hoger niveau. Waar je in Kolonisten van Catan vooral bezig was met uitbreiden en slim handelen, daagt deze uitbreiding je uit om ook je steden te beschermen, technologieën te ontwikkelen en zelfs ridders op de been te brengen. Het voelt alsof het eiland Catan volwassen is geworden — rijker, complexer, maar ook kwetsbaarder.
Het thema van groei en verdediging is diep verweven in elke laag van het spel. Je bouwt stadsmuren om je inwoners te beschermen, ontwikkelt wetenschap, politiek en handel via prachtige flip-charts, en zet ridders in om de barbaarse dreiging af te slaan. Elke keuze die je maakt — investeer ik in een nieuwe stad of verbeter ik mijn bibliotheek? Activeer ik een ridder of wacht ik nog een beurt? — voelt als een strategische afweging in een levendige middeleeuwse samenleving.
En het mooiste is: de barbaren vallen niet één speler aan, maar ons allemaal. Het spel dwingt je om — ondanks alle concurrentie — samen te verdedigen. Wie te weinig bijdraagt, riskeert zijn kostbare stad. Wie juist het voortouw neemt, kan de eretitel “Verdediger van Catan” verdienen. Die spanning tussen samenwerken en jezelf redden maakt het spel rijker en thematisch sterker dan ooit.
Een vertrouwd landschap met nieuwe kleuren
Als je Catan al eerder hebt gespeeld, zul je je meteen thuis voelen op het eiland. Het herkenbare bord met zijn zeshoekige tegels, kronkelende wegen en strategisch geplaatste dorpen en steden keert terug. Maar Steden en Ridders voegt daar een boel nieuwe elementen aan toe — en die maken het visueel net even spannender.
Wat als eerste opvalt, zijn de nieuwe speelfiguren: kleine houten ridder-schijfjes met stickers in zwart-wit en kleur. Elke ridder heeft een duidelijk herkenbare helm, variërend van een simpele open helm tot een indrukwekkende great helm met pluim. De opstelling voelt daardoor echt als een middeleeuws tafereel waarin jij je eigen ridders op pad stuurt om het land te beschermen.
De flipcharts — of stadskalenders — zijn ook een leuke toevoeging. Ze geven een soort “tech tree” weer waarin je jouw steden verder kunt ontwikkelen op drie sporen: handel, politiek en wetenschap. Elke nieuwe bladzijde die je omslaat, voelt als een tastbare vooruitgang. Je ziet letterlijk je stad groeien van een bescheiden markt naar een bruisend metropool. De illustraties op deze kaarten zijn sfeervol, met gebouwen als kathedralen en gildehuizen die je verbeelding aanwakkeren.
En dan zijn er natuurlijk nog de nieuwe grondstoffen, of beter gezegd: handelswaren. Munten, perkament en stof zijn keurig vormgegeven kaarten met sierlijke randen die ze onderscheiden van de standaard grondstoffen. Ze geven je steden een gevoel van luxe en vooruitgang — alsof je langzaam toewerkt naar een beschaving in plaats van simpelweg een nederzetting.
Ook de komst van de barbaren is mooi doorgevoerd op het bord. De houten zwarte schip schuift beurt na beurt dichter naar het eiland, over een speciale barbarentegel. Het is een klein detail, maar het geeft een dreiging die letterlijk in beeld komt.
Kortom, de componenten zijn degelijk, thematisch en goed doordacht. Het voelt als een luxe uitbreiding op het vertrouwde spel — zonder overdreven poespas, maar mét gevoel voor sfeer en detail.
Spelmateriaal van Catan: Steden en Ridders
Naast de onderdelen uit het basisspel Catan bevat Steden en Ridders het volgende extra spelmateriaal:
- 1 Barbarentegel met een route voor het barbarenschip
- 1 Houten barbarenschip
- 36 Grondstofkaarten (handelswaren):
- 12 papier (uit bos)
- 12 stof (uit weide)
- 12 munten (uit bergen)
- 54 Vooruitgangskaarten verdeeld in 3 stapels:
- 18 handel (geel)
- 18 politiek (blauw)
- 18 wetenschap (groen)
- 4 Stadskalenders (flipcharts voor stadsontwikkeling)
- 6 Verdediger van Catan-kaarten (bonus overwinningspunten)
- 24 Ridders (houten schijven) — elk met labels (inactief/actief)
- 3 Metropoolstukken (houten poortstukken) + tokens
- 3 Stadsmuren per speler (houten blokjes)
- 1 Houten koopman (kegelvormig)
- 1 Gebeurtenisdobbelsteen (met barbarenschepen en stadspoorten)
- 1 Speloverzichtskaart
- 1 Regelboek & almanak
Let op: Je hebt nog steeds de meeste onderdelen van het basisspel nodig: het speelbord, wegen, dorpen, steden, grondstoffen, nummers, havens, enz. Alleen de ontwikkelingskaarten, de kaart ‘Grootste Leger’ en de kostenkaarten gebruik je niet meer.
Spelopzet – stap voor stap
- Bereid het eiland van Catan voor:
- Bouw het speelbord op zoals in het basisspel.
- Voor beginners wordt een aanbevolen opstelling aangeraden (vaak meegeleverd in de handleiding).
- Plaats de barbarentegel naast het bord.
- Plaats de hexagonale landtegels en de nummers:
- Zoals je gewend bent van Catan (random of voorgesteld).
- Plaats de rover op de woestijn.
- Zet het barbarenschip op startpositie:
- Dit is het eerste vakje op de route van de barbarentegel.
- Sorteer de kaarten:
- Maak aparte stapels van:
- 5 soorten standaard grondstoffen
- 3 soorten handelswaren (papier, stof, munt)
- 3 stapels vooruitgangskaarten (geel, blauw, groen)
- Schud de vooruitgangskaarten afzonderlijk.
- Maak aparte stapels van:
- Leg de speciale onderdelen klaar:
- Stadsmuren, metropoolstukken, ridderfiches, koopman, dobbelstenen, enz. — alles overzichtelijk naast het bord.
- Geef elke speler:
- 5 dorpen, 4 steden, 15 wegen (uit basis-Catan)
- 6 ridders (2 basic, 2 sterk, 2 machtig)
- 3 stadsmuren
- 1 stadskalender (flipchart)
- Plaats begindorpen en -steden:
- Eerste ronde (met de klok mee): elke speler plaatst 1 dorp + 1 weg.
- Tweede ronde (tegen de klok in): elke speler plaatst 1 stad + 1 weg.
- Na het plaatsen van je stad krijg je direct grondstoffen en/of commodities van de aangrenzende terreintegels.
- Iedere speler zet z’n stadskalender open op pagina 1:
- Dit geeft aan dat je nog geen stadsverbeteringen hebt.
- Klaar om te beginnen!
- De speler die als laatste een stad plaatste, begint de eerste beurt.
Hoe speel je Catan: Steden en Ridders?
De basis van Steden en Ridders is herkenbaar voor wie Catan al kent: je verzamelt grondstoffen, bouwt wegen, nederzettingen en steden, en probeert als eerste 13 overwinningspunten te halen. Maar deze uitbreiding voegt flink wat diepgang toe. Hieronder vind je een beknopt overzicht van de belangrijkste spelregels:
- Drie dobbelstenen, drie fases:
Elke beurt werp je drie dobbelstenen: twee voor grondstoffenproductie, en één gebeurtenisdobbelsteen die bepaalt of er vooruitgangskaarten worden uitgedeeld of het barbarenschip dichterbij komt. - Ridders in actie:
In plaats van een legerkaart gebruik je nu houten ridderfiches. Die kun je bouwen, activeren en zelfs promoten. Actieve ridders verdedigingen het eiland tegen de barbaren, verjagen de rover of blokkeren tegenstanders. - Barbaren naderen!
Elke paar beurten komt het barbarenschip dichterbij. Als het aan land komt, valt het alle steden aan. Alleen actieve ridders van álle spelers samen kunnen de aanval afslaan. Wie niks doet, riskeert het verlies van een stad. - Stadsontwikkeling:
Door nieuwe grondstoffen (commodities) zoals papier, munt en stof kun je je steden ontwikkelen op drie sporen: handel, wetenschap en politiek. Elke vooruitgang verhoogt je kans op krachtige vooruitgangskaarten en geeft soms permanente bonussen. - Metropolissen & bonussen:
Wie als eerste een bepaald ontwikkelingsspoor ver genoeg uitbouwt, mag een metropool claimen — een extra sterke stad die barbarenbestendig is én 4 punten waard is. - Overige regels:
Je kunt stadsmuren bouwen om meer kaarten vast te houden, de koopman inzetten voor betere ruilvoordelen, en krachtige vooruitgangskaarten spelen voor strategisch voordeel.
De volledige uitleg lees je in de spelregels of bekijk de video met speluitleg hieronder.
Tactiek, spanning en een tikje chaos
Wat Steden en Ridders zo boeiend maakt, is dat het verschillende speleigenschappen op een slimme manier met elkaar verweeft. Natuurlijk is geluk nog steeds een factor — je rolt tenslotte met dobbelstenen. Maar in tegenstelling tot het basisspel voelt dat geluk minder dominant. Je bouwt nu actief aan een strategie: investeer je in wetenschap voor regelmatige bonussen, of kies je voor een sterke militaire verdediging tegen de barbaren?
Tactiek krijgt een hoofdrol.
Elke beslissing telt. Je moet goed plannen wanneer je ridders bouwt, activeert of promoot, en welke stadsverbeteringen je nastreeft. Doordat elke kleur (handel, wetenschap, politiek) unieke bonussen oplevert, is het slim om je eigen route te kiezen — en tegelijk alert te blijven op wat je tegenstanders bouwen.
Interactie is volop aanwezig.
Meer dan in het basisspel, zelfs. Niet alleen ruil je grondstoffen (en nu ook commodities), maar je werkt óók samen om het eiland te verdedigen. Tegelijkertijd kun je elkaar flink dwarsbomen: door een ridder strategisch te plaatsen, een metropool af te pakken, of de rover te verplaatsen naar een cruciale hex van een ander. En vergeet de vooruitgangskaarten niet — sommige zijn ronduit venijnig. Denk aan het stelen van ridders of het laten afleggen van kaarten.
Je blijft betrokken, ook buiten je beurt.
Omdat alle spelers tegelijk grondstoffen én vooruitgangskaarten kunnen ontvangen, is er nauwelijks downtime. Tel daar de constante dreiging van de barbaren bij op, en je hebt een spel waarin je voortdurend alert blijft.
Bluf speelt een kleine, subtiele rol.
Soms kies je ervoor om even te wachten met het activeren van een ridder of het uitspelen van een kaart, in de hoop dat anderen het vuile werk doen. Wie slim doseert, kan in stilte op een metropool afstevenen — en plots de leiding nemen.
De herspeelbaarheid is hoog.
Elke pot voelt anders, omdat de ontwikkeling van steden en de opbouw van het eiland telkens varieert. De volgorde van de vooruitgangskaarten, de keuzes van andere spelers en de onvoorspelbaarheid van de barbaren zorgen samen voor een frisse dynamiek — ook na tientallen potjes.
Voor wie is dit avontuur op Catan bedoeld?
Steden en Ridders is geen spel dat je zomaar op tafel gooit tijdens een luchtige spelletjesavond. Deze uitbreiding is duidelijk bedoeld voor spelers die Catan al kennen en er klaar voor zijn om een niveau dieper te gaan. Het basisspel is tactisch, maar nog vrij toegankelijk. Steden en Ridders voegt daar meerdere lagen strategie, keuzes en verantwoordelijkheden aan toe. Je moet niet alleen bouwen, maar ook verdedigen. Niet alleen handelen, maar ook vooruitdenken in je stadsontwikkeling. Het spel daagt je uit om te plannen, risico’s te nemen én te reageren op anderen.
Het is daarom ideaal voor spelers die houden van strategisch bouwen, interactie én een beetje spanning. Je moet kunnen omgaan met onvoorspelbaarheid (de barbaren, de dobbelstenen, de kaarten), maar je krijgt ook voldoende tools in handen om het lot te beïnvloeden. Het spel is dus niet puur geluk — verre van — maar je moet wel flexibel zijn.
Voor wie dit spel minder geschikt is?
Als je vooral houdt van eenvoudige, snelle spellen, of als je allergisch bent voor spellen waarin je van alles moet beheren (ridders, kaarten, stadskalenders, stadsmuren, vooruitgangssporen…), dan kan dit overweldigend aanvoelen. Ook voor beginnende spelers die Catan nog niet kennen, is dit waarschijnlijk te veel ineens. In dat geval kun je beter eerst het basisspel (of eventueel een lichtere uitbreiding zoals Zeevaarders) spelen.
Het beste aantal spelers?
Hoewel het spel officieel met 3 tot 4 spelers wordt gespeeld, komt het het beste tot zijn recht met vier spelers. Dan is de concurrentie om metropolen spannender, de verdediging tegen de barbaren écht een gezamenlijke opgave, en is de handelsmarkt levendig. Met drie spelers mis je net die extra laag druk en dynamiek. En met vijf of zes spelers (met extra uitbreiding) wordt het al snel een lang avondvullend spel — leuk als je daar bewust voor kiest, maar niet voor iedereen geschikt.
Conclusie
Catan: Steden en Ridders is meer dan zomaar een uitbreiding — het voelt als een evolutie van het basisspel. Waar je in Catan vooral bezig bent met groei en optimalisatie, word je hier gedwongen om ook vooruit te denken, te verdedigen en slimme keuzes te maken over waar je in investeert. Het spel draait niet alleen meer om wie de meeste grondstoffen heeft, maar ook om wie het beste inspeelt op de veranderende situatie op het eiland. Je moet risico’s inschatten, samenwerken als het moet, maar ook durven concurreren om waardevolle voordelen zoals metropolen of de titel van ‘Verdediger van Catan’.
De toevoeging van ridders, stadsmuren, commodities en stadsverbeteringen maakt het spel rijker en strategischer — zonder dat het onherkenbaar wordt. De vertrouwde basis blijft overeind, maar met een flinke dosis extra diepgang. Wel vraagt dat iets meer van de spelers: de regels zijn uitgebreider, de speelduur wat langer, en je aandacht wordt continu gevraagd. Maar wie dat geen bezwaar vindt, krijgt er een intense en lonende spelervaring voor terug.
Het spel komt het best tot zijn recht met vier spelers die Catan al goed kennen en zin hebben in een sessie met veel interactie, planning en af en toe wat gezonde spanning. Voor gelegenheids- of beginnende spelers kan het wat veel zijn, maar voor de doorgewinterde Catan-liefhebber is Steden en Ridders een uitbreiding die het basisspel naar een hoger niveau tilt — en die keer op keer uitnodigt tot nieuwe strategieën.
