Dit spel is alweer ruim 10 jaar oud, maar is nu opnieuw verschenen inclusief alle uitbreidingen. Hansa Teutonica Big Box. Toen ik die naam zag dacht ik bij mezelf, met zo’n naam moet dit wel een heel moeilijk spel zijn. Nu heb ik nooit Latijn gehad op school, jij weet misschien meteen wat dit betekent, maar ik had voor de zekerheid ruim de tijd ingepland om de spelregels goed te kunnen bestuderen. Was dit terecht of compleet overdreven? En hoe leuk is dit strategische handelsspel van White Goblin Games? Je leest het in deze Hansa Teutonica Big Box review.
Het verhaal
De Duitse Hanze (Latijn: Hansa Teutonica) was tijdens de middeleeuwen een samenwerkingsverband van voornamelijk kooplieden uit Noord-Duitsland. Steden die zich aansloten bij de Hanze van Kooplieden en Steden werden Hanzesteden genoemd.
Het samenwerkingsverband tussen Hanzesteden is nooit gebaseerd op een verdrag of contracten. Het is daarom moeilijk om alle steden die tot de Hanze behoorden precies aan te geven, ook omdat belangrijk is om te weten wanneer steden zich aansloten. In totaal zijn er zeker 200 steden die op enig moment direct of indirect deel uitmaakten van de Duitse Hanze.
Op de kaart spelen
Het thema van Hansa Teutonica zijn dus de Hanzesteden gedurende de middeleeuwen. Je speelt het spel op een bijzonder speelbord, namelijk de middeleeuwse plattegrond van een regio van Hanzesteden. In de Big Box zitten gelijk ook de twee extra spelborden van de uitbreidingen De Oostelijke Hanze en Britannia. Het thema is leuk in het spel verwerkt, niet alleen door de middeleeuwse look and feel, maar ook het spelconcept dat je een handelaar bent en je invloed probeert te vergroten. Je plaatst je handelaren tussen twee steden op de plattegrond en als het je lukt om een volledige route te claimen kun je daarna een handelskantoor openen in een aangrenzende stad, wat je voordelen oplevert. Daarnaast heb je ook de mogelijkheid om jezelf als handelaar te ontwikkelen en dat levert steeds meer voordelen op tijdens je beurt.
Hansa Teutonica Big Box bestaat in totaal uit 3 speelborden, 156 houten speelstukken, 21 fiches, 9 opdrachtkaarten en 5 spelersborden. Dit lijkt misschien veel, maar het opzetten is echt zo gedaan. Iedere speler krijgt 31 speelstukken en een spelersbord in zijn of haar kleur, de fiches worden geschud, 3 ervan gaan er op het bord en de rest er naast. En er gaan blokjes op het bord om de scores bij te houden, hierna ben je klaar om te spelen. Het spel is binnen 5 minuten opgezet.
Handelaar met aanzien
In Hansa Teutonica probeer je als handelaar je aanzien binnen de Hanze te vergroten. Dit kan je op meerdere manieren doen. Onder andere door het openen van handelskantoren in zoveel mogelijk steden of een samenhangend netwerk van steden te vormen. Ook door jouw handelaarseigenschappen te ontwikkelen kun je het aanzien vergroten.
In je beurt voer je 2 tot 5 acties uit. Je kan je koopmannen en groothandelaren op het speelbord plaatsen, of ze gebruiken om de handelaren van je medespelers te verdrijven. Als het je lukt om alle verbindingspunten tussen twee steden te bezetten, kun je een handelsroute opzetten en een handelskantoor openen. In bepaalde steden kun je er ook voor kiezen om één van je eigenschappen te ontwikkelen. Hierdoor worden je acties in de loop van het spel steeds krachtiger.
Het doel van Hansa Teutonica is om de meeste prestigepunten te verzamelen. Deze punten kun je op meerdere manieren verdienen, bijvoorbeeld door het openen van handelskantoren in steden. Sommige punten worden direct toegekend, andere punten worden pas aan het einde van het spel berekend. Het spel stopt zodra een speler 20 punten heeft verzameld (of wanneer er geen bonusfiches meer zijn of wanner er in tien steden alle handelskantoren volgebouwd zijn). Hierna worden alle overige punten van alle spelers berekend. De speler die als eerste 20 punten heeft, is dus niet per se ook de winnaar.
Iedere speler begint het spel met een spelersbord, 1 groothandelaar en een x-aantal koopmannen (afhankelijk van de spelersvolgorde). Je hebt niet gelijk beschikking over al je koopmannen, maar je zult extra koopmannen moeten vrijspelen of uit de algemene voorraad moeten krijgen. Op je spelersbord houd je de voortgang van jouw vaardigheden bij. Je kunt bijvoorbeeld extra acties tijdens je beurt verdienen als je die vaardigheid ontwikkelt.
Je begint het spel met 2 acties die je mag doen tijdens je beurt (dit mag twee keer dezelfde actie zijn), na deze acties is de volgende speler.
Tijdens je beurt heb je de keuze uit 5 verschillende acties.
- Inkomen vergaren (extra handelaren)
- Handelaar plaatsen
- Handelaar van medespeler verdrijven
- Eigen geplaatste handelaren verplaatsen
- Handelsroute opzetten
Op deze manier wordt er beurtelings doorgespeeld tot een speler 20 punten heeft behaald. Voor een erg strategisch spel zijn de spelregels van Hansa Teutonica niet moeilijk. Je moet wel even de tijd nemen om alles rustig door te lezen, in totaal beslaan de regels 16 pagina’s (inclusief die van de uitbreidingen) maar hierna zal je weinig de spelregels er nog bij hoeven te pakken.
Handelsroutes claimen
De kern van het spel is dat je je handelaren op het speelbord tussen twee steden plaatst. Lukt het jou om op een handelsroute uitsluitend jouw handelaren te plaatsen, dan kun je een handelsroute opzetten. Op dat moment verdwijnen je handelaren van het bord en mag je een handelskantoor openen in een stad, hetgeen jou punten oplevert. Maar de andere spelers zullen dit natuurlijk proberen te voorkomen en hun handelaren ook op deze route plaatsen. Je kunt in je beurt er voor kiezen om een handelaar van een medespeler te verdrijven, maar dat is niet zonder kosten. Doe je dat, dan moet je een extra eigen handelaar afleggen. Je medespeler mag zijn eigen handelaar verplaatsen en daarbij gratis nog een extra handelaar plaatsen. Je moet dus goed de afweging maken tussen jouw eigen voordeel, het verdrijven van een handelaar van een medespeler, en het voordeel dat je medespeler hierdoor krijgt, dat hij een extra gratis handelaar op het bord krijgt.
Heb je een volledige handelsroute bezet dan kan je in sommige steden er voor kiezen om geen kantoor te openen, maar in plaats daarvan een vaardigheid te ontwikkelen. Zeker de vaardigheid om extra acties te mogen doen in je beurt is erg populair. Je kunt meedoen in de strijd om deze handelsroute te bemachtigen, of je laat je medespelers er om vechten en je gaat eerst andere routes claimen of bonusfiches bemachtigen die later in het spel zeer waardevol kunnen zijn. Hansa Teutonica zit dus boordevol strategische afwegingen die allemaal hun eigen voor- en nadelen hebben.
Strategie en interactie
Hansa Teutonica is echt een strategisch spel. Er zijn veel manieren die tot de winst kunnen leiden, maar je zult je strategie ook telkens moeten bijsturen aan de hand van welke acties je medespelers uitvoeren. Geluk speelt een hele kleine rol in dit spel, er wordt niet met een dobbelsteen gegooid of kaarten getrokken. Het enige waar je geluk mee kunt hebben is dat je net een bepaald bonusfiche kunt bemachtigen die je goed uitkomt of dat je medespelers te druk zijn met elkaar, zodat jij ongemerkt je strategie kunt uitvoeren. De interactie in Hansa Teutonica is erg hoog, je speelt je eigen spel met je eigen strategie, maar alle acties die je uitvoert zijn (in)direct van invloed op je medespelers en andersom. Doordat de variabelen in het spel groot zijn en iedereen elk spel weer andere keuzes maakt is ieder spel weer anders. En mocht je na verloop van tijd merken dat iedereen toch vaak naar dezelfde speelwijze neigt, dan wordt het tijd voor één van de uitbreidingen zodat het spel weer anders gespeeld wordt. Kortom met de Hansa Teutonica Big Box kan je eindeloos blijven spelen.
Voor casual en ervaren spelers
Je speelt Hansa Teutonica met 3 – 5 spelers. Hoe meer spelers er meedoen, hoe uitdagender het spel is. Er is dan gewoon meer concurrentie op het bord, waardoor je nog slimmer moet spelen. Speel je met 3 spelers dan speel je met een iets aangepaste versie van het speelbord (de achterzijde) zodat het spel beter in balans is. Een potje duurt tenminste drie kwartier, maar kan al snel oplopen tot anderhalf uur. Waar je wel rekening mee moet houden is dat je bij voorkeur speelt met spelers van gelijkwaardig niveau. Doordat het spel draait om strategie en geluk nagenoeg geen rol speelt, zijn minder ervaren spelers al snel in het nadeel omdat ze niet goed alle mogelijkheden overzien. De gemiddelde speler heeft na enkele potjes snel genoeg door hoe de vork in de steel zit, maar andere spelers zullen hierdoor misschien snel afhaken als ze merken dat ze al snel enorm achterlopen. Je hoeft overigens echt geen ervaren strateeg te zijn om Hansa Teutonica leuk te vinden. Sterker nog, ik denk dat de casual speler juist aangenaam verrast wordt door dit spel. De spelregels zijn makkelijk te begrijpen en doordat je de keuze hebt uit ‘maar’ 5 verschillende acties tijdens je beurt, blijft het spel overzichtelijk. Het spel is dan ook geschikt vanaf 12 jaar. De uitdaging zit hem vooral in het anticiperen op de acties van je medespelers en de meerwaarde zien van welke actie je waar op welk moment doet. Speel je dit spel met onervaren spelers, speel dan vooral eerst een introductiepotje om ze het spel te laten snappen, zo blijft het voor iedereen leuk.
Conclusie
Hansa Teutonica is een strategisch spel met hoge mate van interactie. De spelregels zijn vrij eenvoudig en snel uit te leggen aan nieuwe spelers. De lastigheid van dit spel zit hem dan ook niet in de moeilijkheid van de regels, maar op het anticiperen op de acties van je medespelers. Er is niet één enkele strategie de beste, er zijn vele manieren die je naar de winst kunnen leiden. Elke actie die je kunt uitvoeren heeft voor- en nadelen. Dus als je wilt winnen ben je vooral op zoek naar de kansen die je medespelers onbenut laten. Hansa Teutonica is toegankelijk voor casual spelers en biedt meer dan genoeg uitdaging voor ervaren spelers, zeker in combinatie met de verschillende uitbreidingen die meer diepgang aan het spel toevoegen. Zoek je een strategisch spel waar geluk nagenoeg geen rol speelt, leuk is voor zowel casual als ervaren spelers en waar je nog lang plezier van gaat hebben, haal dan de Hansa Teutonica Big Box in huis!
De uitbreidingen
In de Hansa Teutonica Big Box zit naast het basisspel ook alle uitbreidingen.
De Oostelijke Hanze
Dit is de eerste uitbreiding voor Hansa Teutonica. Deze uitbreiding bevat een nieuw speelbord en negen missiekaarten. Elke missiekaart toont drie steden en de speler kan extra overwinningspunten ontvangen voor kantoren in deze steden.
Britannia
Deze uitbreiding bevat een nieuw speelbord met extra mogelijkheden en regels.
De gunst van de keizer
Deze uitbreiding bevat 6 extra bonusfiches (met permanente voordelen) die je kunt kopen wanneer je afziet van al je acties tijdens je beurt.
